Na današnji dan, prije 45 godina, umro je Maršal Josip Broz Tito… (foto, video)

Na današnji dan prije 45 godina umro je Josip Broz Tito, doživotni predsjednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije SFRJ i Saveza komunista Jugoslavije, maršal i vrhovni komandant oružanih snaga, koji je upravljao Jugoslavijom 35 godina.

SARAJEVO: Region, Zanimljivosti, vijesti, nedelja, 4. 05. 2025… 08: 26… Na današnji dan, prije 45 godina, umro je Maršal Josip Broz Tito… (foto, video)

Od Titove smrti prošlo je 45 godina, ali mnogi građani bivše SFRJ i dalje obilaze njegov grob u Kući cvijeća na Dedinju, u Beogradu, gdje je prije deset godina sahranjena i njegova supruga Jovanka.

Na današnji dan pre 45 godina, 4. maja 1980. umro je Josip Broz Tito (88), predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) i Saveza komunista Jugoslavije (SKJ), vrhovni komandant oružanih snaga Jugoslovenske narodne armije (JNA) i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.

Tito se razbolio u 88. godini i to ga nije spriječilo da učestvuje na Samitu nesvrstanih u Havani 1979. godine.

Novu 1980. godinu dočekao je u Karađorđevu, ali nije mogao da stoji, pa je čestitku narodima Jugoslavije izgovorio sjedeći. Tri dana kasnije smješten je u Klinički centar u Ljubljani zbog začepljenja butne i potkoljenične arterije, a 20. januara amputirana mu je lijeva noga, dok su mu tokom februara otkazali bubrezi, a zatim su se javili problemi sa srcem i plućima.

BONUS VIDEO: Umro je drug Tito – Miodrag Zdravkovic

Umro je 4. maja 1980. u 15.05 sati. U 18.50 svi TV ekrani zacrnjeni su na 30 sekundi. Nakon pauze od 30 sekundi, tačno u 18 i 50 spiker TV Beograda Miodrag Zdravković je saopštio: ,,Umro je drug Tito”.

Sahrani Josipa Broza Tita u Beogradu prisustvovalo je više od 200 istaknutih ličnosti iz cijelog svijeta, uključujući i predsjednika SSSR-a Leonida Brežnjeva, kancelara tadašnje zapadne Njemačke Helmuta Šmita, čelnika DDR-a Eriha Honekera i britansku premijerku Margaret Tačer.

Tito je sahranjen uz taktove Internacionale i jugoslovenske himne, a u gradovima i lukama širom države odjekivale su sirene.

U Crnoj Gori su tada održani komemorativni skupovi, a desetine hiljada građana već prvog dana su se upisale u knjige žalosti koje su, samo u Titogradu, bile otvorene na pet lokacija.

,,Crnogorski narod, pripadnici naroda i narodnosti koji u Crnoj Gori žive, radnička klasa, komunisti, svi njeni radni ljudi i građani duboko su potrešeni smrću Josipa Broza Tita. SR Crna Gora je u Titovoj Jugoslaviji postala ravnopravan član zajednice naroda i narodnosti, uspješno savladavajući teško nasljeđe prošlosti, ostvarujući svestrani privredni, kulturni i opštedruštveni preobražaj”, navedeno je u telegramu koji je crnogorsko rukovodstvo uputilo Predsjedništvu SFRJ.

U toku sahrane, stotine vozača kod Titograda izašle iz kamiona

Savez sindikata Crne Gore odlučio je da, umjesto kupovine vijenaca i cvijeća, novac uloži u Titov fond za stipendiranje djece iz radničkih porodica.

Brojni su bili građani Crne Gore koji su odlazili u Beograd kako bi se poklonili Titu.

U momentima Titove sahrane, na putu Titograd – Tuzi formirana je kolona od blizu 500 kamiona. Bili su to autoprevoznici iz glavnog grada i okoline, koji su izašli iz teretnjaka i dugo stajali pored puta u tišini, uz poruku „Druže Tito, mi ti se kunemo“.

Deset godina kasnije bivša Jugoslavija bila je poprište građanskih ratova, nakon secesija bivših jugoslovenskih republika, prvo Slovenije, a zatim Hrvatske i Bosne i Hercegovine.

Glavni grad Crne Gore je od 13. jula 1946. pa sve do 2. aprila 1992. nosio ime Titograd. U Podgoricu, tj. svoj Titograd, simbolički se vratio 19. decembra 2018. Tada mu je otkriven spomenik na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog i to na Dan oslobođenja glavnog grada Crne Gore.

Josip Broz Tito rođen je u Kumrovcu, u Zagorju, u mješovitoj hrvatsko-slovenačkoj porodici maja 1892. godine. Tokom njegovog života kao datum rođenja obilježavan je 25. maj, i to kao ,,Dan mladosti”.

Kao austrougarski vojni obveznik učestvovao je u Prvom svjetskom ratu, s činom kaplara, između ostalog i na srpskom frontu. Ranjen je i zarobljen u Galiciji, na ruskom frontu, 1915. godine, pa je izvjesno vrijeme proveo kao zarobljenik u Rusiji. U njegovim zvaničnim biografijama, u poslijeratnom periodu, navođeno je da je potom učestvovao u Oktobarskoj revoluciji.

U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca vratio se krajem oktobra 1920. godine, kada postaje član Komunističke partije. Godine 1937. postao je generalni sekretar KPJ, poslije smjenjivanja i strijeljanja Milana Gorkića, prethodnog lidera te partije. Radio je i školovao se 1936. i 1937. godine u Kominterni u Moskvi.

Kao lider KPJ predvodio je u Drugom svjetskom ratu partizanski pokret, a iz rata je izašao kao legendarni vođa.

Osim borbe protiv okupatora, jedinice pod njegovom komandom sprovele su komunističku revoluciju, tokom i nakon rata, u kojoj su, između ostalog, u sprovođenju revolucionarne ,,pravde” nestale i desetine hiljada nekomunista pod obrazloženjem “borbe protiv saradnika okupatora”, posebno na Golom otoku.

Godine 1948. odbacio je Rezoluciju Informbiroa komunističkih partija i odolijevao snažnom Staljinovom pritisku, nakon čega je godinama vješto balansirao između istočnog i zapadnog bloka, izborivši sasvim osobenu poziciju Jugoslavije kao čelnice Pokreta nesvrstanih.

Njegova uloga u Pokretu nesvrstanih, u poznijoj fazi, posebno je upamćena po dosljednom nastojanju da se nesvrstani zadrže po strani od uticaja pojedinih problokovski opredijeljenih članica.

U unutrašnjoj politici ostavio je uređenje koje se na kraju pokazalo kao neodrživo za funkcionisanje SFRJ, poput Ustava iz 1974. godine, koji je praktično razvlastio državu na račun republika.

Izvor: Antena M